साहित्य समाज के आगे चलने वाली मशाल है। कालजयी साहित्य की सबसे बड़ी विशेषता यही है कि, चरित्र और परिवेश के साथ बदलते युग में भी यह नया आख्यान रचता है। मुंशी प्रेमचंद का साहित्य इसी परम्परा को समृद्ध करता है। हिन्दी साहित्य के इतिहास में उपन्यास सम्राट के रूप में प्रसिद्ध मुंशी प्रेमचंद के पिता अजायब राय श्रीवास्तव लमही, वाराणसी में डाकमुंशी (क्लर्क) के रूप में कार्य करते थे। ऐसे में प्रेमचंद का डाक-परिवार से अटूट सम्बन्ध रहा। मुंशी प्रेमचंद को पढ़ते हुए पीढ़ियाँ बड़ी हो गईं। उनकी रचनाओं से बड़ी आत्मीयता महसूस होती है। ऐसा लगता है मानो इन रचनाओं के पात्र हमारे आस-पास ही मौजूद हैं। प्रेमचंद जयंती (31 जुलाई) की पूर्व संध्या पर उक्त विचार ख़्यात ब्लॉगर व साहित्यकार एवं उत्तर गुजरात परिक्षेत्र के पोस्टमास्टर जनरल श्री कृष्ण कुमार यादव ने व्यक्त किये।
पोस्टमास्टर जनरल श्री कृष्ण कुमार यादव ने कहा कि, प्रेमचन्द के साहित्यिक और सामाजिक विमर्श आज भूमंडलीकरण के दौर में भी उतने ही प्रासंगिक हैं। उनकी कृतियों के तमाम चरित्र, मसलन- होरी, मैकू, अमीना, माधो, जियावन, हामिद कहीं-न-कहीं वर्तमान समाज के सच के सामने फिर से तनकर खड़े हो जाते हैं। प्रेमचंद ने साहित्य को सच्चाई के धरातल पर उतारा। प्रेमचन्द जब अपनी रचनाओं में समाज के उपेक्षित व शोषित वर्ग को प्रतिनिधित्व देते हैं तो निश्चिततः इस माध्यम से वे एक युद्ध लड़ते हैं और गहरी नींद सोये इस वर्ग को जगाने का उपक्रम करते हैं। श्री यादव ने कहा कि प्रेमचन्द ने अपने को किसी वाद से जोड़ने की बजाय तत्कालीन समाज में व्याप्त ज्वलंत मुद्दों से जोड़ा। उनका साहित्य शाश्वत है और यथार्थ के करीब रहकर वह समय से होड़ लेती नजर आती हैं।
Munshi Premchand had an unbreakable relationship with the Postal family-Postmaster General Krishna Kumar Yadav
Premchand's Literary and Social Discourses are still Relevant Today - Postmaster General Krishna Kumar Yadav
Premchand’s Intellectual Journey in Literature Moves from Idealism to Realism – Postmaster General Krishna Kumar Yadav"
Literature is the torchbearer for society. The greatest hallmark of timeless literature is its ability to create new narratives, even as times change, along with characters and contexts. The works of Munshi Premchand enrich this very tradition. Munshi Premchand, who is famous as the emperor of novels in the history of Hindi literature, his father Ajaib Rai Srivastava worked as a Postal Clerk in Lamahi, Varanasi. In such a situation, Premchand had an unbreakable relationship with the Postal family. Generations grew up by reading Munshi Premchand. A great intimacy is felt with his works. It seems as if the characters of these works are present around us. The above views were expressed by renowned blogger and litterateur and Postmaster General of North Gujarat Region Shri Krishna Kumar Yadav on the eve of Premchand Jayanti (31 July).
Postmaster General Shri Krishna Kumar Yadav said that even in today’s era of globalization, Premchand’s literary and social discourses remain equally pertinent. Characters like Hori, Maikoo, Amina, Madho, Jiyawan, and Hamid continue to resonate with the realities of modern society.” Premchand brought literature closer to truth and reality. By giving voice to the neglected and oppressed sections of society, Premchand waged a silent war through his writings to awaken the sleeping conscience of these communities." Shri Yadav said that instead of associating himself with any ideology, Premchand associated himself with the burning issues prevalent in the society of that time. His literature is eternal and by staying close to reality, it seems to compete with time.
ટપાલ કર્મચારીના પુત્ર મુન્શી પ્રેમચંદે સાહિત્યમાં એક નવો અધ્યાય લખ્યો - પોસ્ટમાસ્ટર જનરલ કૃષ્ણ કુમાર યાદવ
પ્રેમચંદના સાહિત્યિક અને સામાજિક પ્રવચનો આજે પણ સુસંગત છે - પોસ્ટમાસ્ટર જનરલ કૃષ્ણ કુમાર યાદવ
પ્રેમચંદના સાહિત્યની વૈચારિક યાત્રા આદર્શથી વાસ્તવિકતા લક્ષી છે - પોસ્ટમાસ્ટર જનરલ કૃષ્ણ કુમાર યાદવ
સાહિત્ય એ મશાલ છે જે સમાજને આગળ ધપાવે છે. કાલાતીત સાહિત્યની સૌથી મોટી લાક્ષણિકતા એ છે કે તે બદલાતા યુગમાં પણ પાત્ર અને વાતાવરણ સાથે એક નવી વાર્તા બનાવે છે. મુન્શી પ્રેમચંદનું સાહિત્ય આ પરંપરાને સમૃદ્ધ બનાવે છે. હિન્દી સાહિત્યના ઇતિહાસમાં નવલકથાઓના સમ્રાટ તરીકે પ્રખ્યાત મુન્શી પ્રેમચંદ, તેમના પિતા અજૈબ રાય શ્રીવાસ્તવ વારાણસીના લામાહીમાં પોસ્ટલ કારકુન તરીકે કામ કરતા હતા. આવી સ્થિતિમાં, પ્રેમચંદનો ટપાલ પરિવાર સાથે અતૂટ સંબંધ રહ્યો છે. પેઢીઓ મુન્શી પ્રેમચંદને વાંચીને મોટી થઈ. તેમની કૃતિઓ સાથે ખૂબ જ આત્મીયતા અનુભવાય છે. એવું લાગે છે કે આ કૃતિઓના પાત્રો આપણી આસપાસ હાજર છે. ઉપરોક્ત વિચારો પ્રખ્યાત બ્લોગર અને સાહિત્યકાર અને ઉત્તર ગુજરાત પરિક્ષેત્રના પોસ્ટમાસ્ટર જનરલ શ્રી કૃષ્ણ કુમાર યાદવે પ્રેમચંદ જયંતી નિમિતે (૩૧ જુલાઈ) વ્યક્ત કર્યા હતા.
પોસ્ટમાસ્ટર જનરલ શ્રી કૃષ્ણ કુમાર યાદવે જણાવ્યું હતું કે વારાણસીના લમહીમાં જન્મેલા ટપાલ કર્મચારીના પુત્ર મુનશી પ્રેમચંદે સાહિત્યમાં એક નવો અધ્યાય લખ્યો હતો. હિન્દી વાર્તાઓ અને નવલકથાઓના ક્ષેત્રમાં ૧૯૧૮ થી ૧૯૩૬ સુધીના સમયગાળાને 'પ્રેમચંદ યુગ' કહેવામાં આવે છે. પ્રેમચંદ સાહિત્યની વૈચારિક યાત્રા આદર્શથી વાસ્તવિકતા લક્ષી છે. મુનશી પ્રેમચંદ સ્વતંત્રતા સંગ્રામના મહાન વાર્તાકાર પણ છે. મુનશી પ્રેમચંદ એક સાહિત્યકાર, પત્રકાર અને શિક્ષક તેમજ આદર્શલક્ષી વ્યક્તિત્વ હતા. શ્રી કૃષ્ણ કુમાર યાદવે જણાવ્યું હતું કે, પ્રેમચંદની યાદમાં, ૩૦ જુલાઈ ૧૯૮૦ ના રોજ તેમની જન્મશતાબ્દી નિમિત્તે ભારતીય ટપાલ વિભાગ દ્વારા ૩૦ પૈસાની ટપાલ ટિકિટ પણ બહાર પાડવામાં આવી છે.
પોસ્ટમાસ્ટર જનરલ શ્રી કૃષ્ણ કુમાર યાદવે જણાવ્યું હતું કે વૈશ્વિકરણના યુગમાં પ્રેમચંદના સાહિત્યિક અને સામાજિક પ્રવચનો આજે પણ એટલા જ સુસંગત છે. તેમની કૃતિઓના બધા પાત્રો, જેમ કે હોરી, મેક્કુ, અમીના, માધો, જિયાવન, હમીદ, ક્યાંક ને ક્યાંક, વર્તમાન સમાજના સત્ય સામે ફરી ઉભા રહે છે. પ્રેમચંદ સાહિત્યને સત્યની ધરતી પર લાવ્યા. જ્યારે પ્રેમચંદ તેમની કૃતિઓમાં સમાજના ઉપેક્ષિત અને શોષિત વર્ગનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, ત્યારે ચોક્કસપણે આ માધ્યમ દ્વારા તેઓ યુદ્ધ લડે છે અને આ ઊંડા સૂતેલા વર્ગને જગાડવા માટે પહેલ કરે છે. શ્રી યાદવે કહ્યું કે કોઈ પણ વિચારધારા સાથે પોતાને જોડવાને બદલે, પ્રેમચંદે તે સમયના સમાજમાં પ્રવર્તતા સળગતા મુદ્દાઓ સાથે પોતાને જોડ્યા. તેમનું સાહિત્ય શાશ્વત છે અને વાસ્તવિકતાની નજીક રહીને, તે સમય સાથે સ્પર્ધા કરે છે.
डाककर्मी के पुत्र मुंशी प्रेमचंद ने लिखी साहित्य की नई इबारत – पोस्टमास्टर जनरल कृष्ण कुमार यादव
आज भी प्रासंगिक हैं प्रेमचन्द के साहित्यिक व सामाजिक विमर्श - पोस्टमास्टर जनरल कृष्ण कुमार यादव
प्रेमचंद साहित्य की वैचारिक यात्रा आदर्श से यथार्थ की ओर उन्मुख है-पोस्टमास्टर जनरल कृष्ण कुमार यादव
